Browse Author: Matthijs Baas

Rood, de kleur van succes?

Ik heb drie simpele vragen voor u. Welke kleur hebben de wanden in uw kantoor? Welke kleur heeft de mok waaruit u dagelijks uw thee of koffie drinkt? Wat is de kleur van de kleding die u vandaag draagt? Uw antwoord op deze vragen lijkt misschien triviaal, maar recent onderzoek naar de effecten van kleur suggereren dat u de volgende keer wel twee keer nadenkt over de inrichting van uw kantoor, de keuze van uw mok, of uw kledingkeuze voor op het werk…

Uit onderzoek blijkt dat kleur invloed heeft op prestaties. Vooral de kleur rood speelt hierbij een centrale rol. Verschillende onderzoeken hebben inmiddels aangetoond dat als mensen een goede prestatie neer moeten zetten, zoals bij een wedstrijd of een belangrijke test, de kleur rood tot slechtere prestaties leidt dan andere kleuren, zoals blauw, grijs en groen. De verminderde prestaties door blootstelling aan de kleur rood gaan op voor verschillende domeinen. Zo presteerden onderzoeksdeelnemers die een belangrijke intelligentietest moesten maken slechter als het voorblad van de test rood was, in plaats van grijs of blauw. Zelfs wanneer mensen alleen worden blootgesteld aan het woord “rood” gaan ze slechter presteren op kennistesten.

Het verschil tussen winst of verlies

De effecten van rood op prestaties gaan ook op voor sport. Het is al langer bekend dat voetbalteams in de hoogste divisies van het Engelse voetbal in uitwedstrijden vaker verliezen van teams die rode shirts dragen dan van teams met een ander kleur shirtje. Ook in vechtsporten is gevonden dat het niet loont om tegen een tegenstander in het rood te spelen. Vechtsporters verloren vaker wanneer hun tegenstanders een rood tenue droegen dan wanneer deze in een blauw tenue aantrad. Dus binnen sport maakt het een aanzienlijk verschil of de tegenstander de kleur rood draagt – het kan bepalend zijn voor het verschil tussen winst en verlies. Bij een penalty shoot-out in de finale van de Champion’s league, zou ik wel weten welk kleur shirtje ik als keeper zou dragen…

Alarmerende effecten van rood

Als verklaring voor deze bevindingen geven onderzoekers dat de kleur rood alarmerend werkt en hierdoor een verstorend effect heeft op de verwerking van informatie. De alarmerende betekenis van rood komt voor een deel door hoe de kleur rood wordt ingezet in onze omgeving. We gebruiken een rode pen om fouten te markeren, een rood stoplicht gebiedt ons om te stoppen en de brandweer rukt uit voor brand in rode wagens.

Tegelijkertijd lijkt de alarmerende functie van rood ook evolutionair verankerd. De gezichtskleur van dominante apen kleurt rood op om zo de andere apen in een onderdanige positie te dwingen. Een bepaald soort vinken waarvan de borstveren rood waren geverfd hadden een groter territorium dan hun soortgenoten met een oranje of bruin geverfde borst. En ook bij mensen zien we dit terug. Deelnemers aan een pokeronderzoek gaven aan dat ze hun tegenstander in een pokerspel meer intimiderend vonden wanneer de tegenstander rode fiches inzette dan wanneer deze witte of blauwe fiches inzette – het opmerkelijke gevolg was dat ze zich sneller terugtrokken uit het spel.

De situatie is bepalend: prestatie versus romantiek

Deze alarmerende en prestatie-verminderende effecten van rood lijken vooral op te gaan binnen een prestatiecontext, zoals een wedstrijd of een belangrijke test. Binnen een andere context heeft de kleur rood een opmerkelijke andere signaalfunctie: binnen een romantische context, als mensen worden beoordeeld op hun aantrekkelijkheid of potentieel als mogelijke partner, werkt immers rood aanlokkelijk. Zowel mannen als vrouwen die rood dragen worden door de andere sekse als aantrekkelijker beoordeeld.

Kleur verstandig

Deze bevindingen hebben mogelijk belangrijke implicaties voor de inrichting en markering van kantoren, klaslokalen en websites. Neem bijvoorbeeld een school waarvan de verschillende lokalen met kleuren worden aangeduid. Hoewel de kleuren nadrukkelijk bedoeld zijn als markeerpunt, zou een onbedoeld neveneffect kunnen zijn dat deze kleuren invloed hebben op het reproduceren van kennis en op de prestatie op toetsen – uiteraard zal de mate waarin een leerling geleerd heeft voor de toets veel belangrijker zijn voor het eindcijfer, maar de kleur kan misschien wel net voor het verschil tussen een onvoldoende of voldoende zorgen. Zelf gebruik ik in mijn onderwijs en bij presentaties alleen nog maar de kleur groen om mijn publiek niet af te schrikken. Groen, ook een interessante kleur. Misschien voor een volgende keer…

Referenties

  • Elliot, A.J., Maier, M.A., Moller, A.C., Friedman, R., & Meinhardt, J. (2007). Color and psychological functioning: The effect of red on performance attainment. Journal of Experimental Psychology: General, 136, 154-168.
  • Lichtenfeld, S., Maier, M.A., Elliot, A.J., & Reinhard, P. (2009). The semantic red effect: Processing the word red undermines intellectual performance. Journal of Experimental Social Psychology, 45, 1273-1276.
  • Maier, M.A., Elliot, A.J., & Lichtenfeld, S. (2008). Mediation on the negative effect of red on intellectual performance. Personality and Social Psychology Bulletin, 34, 1530-1540.
  • Mehta, R., & Zhu, R. (2009). Blue or red? Exploring the effect of color on cognitive task performances. Science, 323, 1226–1229.
  • Attrill, M.J., Gresty, K.A., Hill, R.A., & Barton, R.A. (2008). Red shirt colour is associated with long-term team success in English football. Journal of Sports Sciences, 26, 577-582.
  • Hill, R.A., & Barton, R.A. (2005). Red enhances human performance in contests. Nature, 435, 293.
  • Setchell, J., & Wickings, J. (2005). Dominance, status signals and coloration in male mandrills (Mandrillus sphinx). Ethology, 211, 25-50.
  • Pryke, S.R., Andersson, S., Lawes, M.J., & Piper, S.E. (2002). Carotenoid status signaling in captive and wild red-collared widowbirds: Independent effects of badge size and color. Behavioral Ecology, 13, 622-631.
  • Ten Velden, F.S., Baas, M., Shalvi, S., Preenen, P.T.Y., & De Dreu, C.K.W. (2012). In competitive interaction displays of red increase actors’ competitive approach and perceivers’ withdrawal. Journal of Experimental Social Psychology, 48, 1205–1208.
  • Elliot, A.J., Payen, V., Brisswalter, J., Cury, F., & Thayer, J.F. (2011). A subtle threat cue, heart rate variability, and cognitive performance. Psychophysiology, 48, 1340–1345.
  • Gnambs, T., Appel, M., & Batinic, B. (2010). Color red in web-based knowledge testing. Computers in Human Behavior, 26, 1625–1631.
  • Elliot, A.J., Niesta Kayser, D., Greitemeyer, T., Lichtenfeld, S., Gramzow, R.H., Maier, M.A., & Liu, H. (2010). Red, rank, and romance in women viewing men. Journal of Experimental Psychology: General, 139, 399-417.
  • Elliot, A.J., & Niesta, D. (2008). Romantic red: Red enhances men’s attraction to women. Journal of Personality and Social Psychology, 95, 1150-1164.

Auteur: Matthijs Baas

dr. Matthijs Baas is verbonden aan het Departement Arbeids- en Organisatiepsychologie van de Universiteit van Amsterdam. Hij geeft les over creativiteit en innovatie in organisaties, en over onderzoeksmethoden in de bedrijfspsychologie. Zijn voornaamste onderzoeksinteresses betreffen de rol die stemmingen en motivatie spelen in creativiteit en hoe mensen in moeilijke omstandigheden toch tot creatieve ideeën kunnen komen.