Prezi of PowerPoint: van welke presentatie leert een publiek het meest?

“We kennen de vijand, en hij heet PowerPoint!” Dat beweerde een Amerikaanse generaal tijdens de oorlog in Afghanistan, toen hij daar een nietszeggende presentatie moest aanhoren.

Blijkbaar moet het Amerikaanse leger niet de Taliban maar deze presentatietechnologie doden om de strijd te kunnen winnen. Zulke klachten over PowerPoint hoor je spijtig genoeg ook op de universiteitsbanken en in de vergaderzalen van bedrijven. In 2009 werd er echter Prezi als alternatief voor PowerPoint gelanceerd, maar kan deze software de hoge verwachtingen wel inlossen?

PowerPoint: De wetenschap achter een goede presentatie

Hoewel veel sprekers nog vaak hun dia’s vol tekst proppen, bestaan er toch enkele duidelijke richtlijnen over hoe je een goede PowerPointpresentatie ontwerpt. Na jarenlang experimenteel onderzoek ontwikkelden Richard Mayer en zijn collega’s de Cognitive Theory of Multimedia Learning (CTML). Hoewel deze theorie niet expliciet voor presentaties bestemd is, kan je de principes ervan toch probleemloos vertalen naar PowerPoint.

  • Tekst en beeld zijn beter dan tekst alleen.
  • Tekst en beeld worden beter tegelijk dan na elkaar gepresenteerd.
  • Tekst staat best zo dicht mogelijk bij het bijbehorende beeld.
  • Overbodige informatie die de boodschap vertroebelt, wordt best verwijderd. Bijvoorbeeld, extra geluid. Beperk dus wat je aan een publiek toont.
  • Informatie wordt beter mondeling dan via tekst gecommuniceerd.
  • De combinatie animatie en audio werkt beter dan de combinatie animatie en tekst.

Deze richtlijnen zijn vooral succesvol, als de informatie complex is en als die snel gecommuniceerd wordt. Bovendien hebben deze regels een grotere impact als de toehoorders weinig voorkennis van de materie hebben, en als ze eerder ruimtelijk dan tekstueel denken.

Prezi: De impact van design

Wie een presentatie ontwerpt, moet de richtlijnen van CTML toepassen, maar deze principes zijn beperkt tot een enkele dia. Via Prezi kan je echter die dia open trekken tot een oneindig canvas waarop je de informatie kan schikken. Prezi stimuleert ook het gebruik van boomstructuren die veel gelijkenissen met graphic organizers vertonen. Dit zijn combinaties van woorden met niet-tekstuele elementen zoals pijlen, lijnen en cirkels. De bekendste voorbeelden hiervan zijn mindmaps, concept maps en knowledge maps. Onderwijskundig onderzoek toont aan dat dit een goede manier is om informatie te verwerken, maar niemand heeft dit al onderzocht in de context van een presentatie (druk op F5 mocht de video niet onmiddellijk zichtbaar zijn).

Prezipresentatie van Chris Anderson op Ted Global

De resultaten

In het kader van mijn doctoraatsonderzoek bestudeerde ik onder andere de impact van deze graphic organizers op een publiek. Eerst kregen twee groepen van elk ongeveer 75 universiteitsstudenten een video te zien waarin de docent een onderdeel van de cursus behandelde. De studenten konden alleen de visuele ondersteuning bekijken want de spreker was niet te zien, maar het geluidsbestand was bij elke groep hetzelfde. De ene groep kreeg een klassieke PowerPointpresentatie voorgeschoteld, die volgens de richtlijnen van CTML opgebouwd was. De andere groep bekeek een presentatie die graphic organizers ten volle benutte. Dat was het enige verschil tussen de twee groepen; het lettertype, de kleur, en zelfs de woorden bleven dezelfde. We onderzochten dus de impact van het design van de informatie.

Uit de kennistesten bleek dat elke groep evenveel informatie uit de presentatie gehaald had. Ook vonden beide groepen het even moeilijk (of gemakkelijk) om de presentatie te volgen. Het verschil bestond erin dat de Prezigroep de presentatie meer apprecieerde dan de PowerPointgroep.

We hebben ook een gelijkaardig onderzoek bij leerlingen uit het secundair onderwijs uitgevoerd. Daar gebruikte de leraar aardrijkskunde een PowerPoint- en Prezipresentatie. Dit leverde hetzelfde resultaat als bij de universiteitsstudenten, maar daar werd de Prezipresentatie minder zinvol bevonden. Waarschijnlijk komt dit omdat deze leerlingen het niet gewoon zijn om een PowerPointpresentatie bij te wonen.

Conclusie, en het belang van de spreker

Men kan dus nog niet besluiten dat Prezi een beter communicatiemiddel voor presentaties is dan PowerPoint. Waarschijnlijk wordt Prezi momenteel meer geapprecieerd, maar we vermoeden dat dit ‘novelty effect’ binnenkort zal verdwijnen. Toch betekent dit niet dat men nooit Prezi mag gebruiken. Het zou kunnen dat er nog andere gestandaardiseerde graphic organizers moeten ontstaan die communicatie vooruit helpen of dat Prezi wel tot langetermijneffecten leidt, die niet naar boven kwamen in het huidige onderzoek.

Daarnaast is presenteren een enorme complexe vaardigheid, die spreken, schrijven, visuele communicatie met eigenschappen van geavanceerde software combineert. We mogen de invloed van nieuwe media niet overschatten. Uit een ander onderdeel van mijn doctoraatsonderzoek blijkt namelijk dat de visuele ondersteuning wel belangrijk voor een presentatie is, maar dat de spreker zelf waarschijnlijk een grotere impact op het succes van een presentatie heeft.

Referenties

  • Mayer, R. (2009). Multimedia Learning (2nd ed). New York: Cambridge University Press.
  • Casteleyn, J., Mottart, A., & Valcke, M. (2013). The impact of graphic organizers on learning from presentations. Technology, Pedagogy & Education. DOI: 10.1080/1475939X.2013.784621.
  • Casteleyn, J. (2013). New Media and the Rhetoric of Presentations. Explorations in Education. [Phd-thesis]. Ghent: Ghent University.

Auteur: Jordi Casteleyn

Jordi Casteleyn schreef een proefschrift over de impact van nieuwe media op de retoriek van het presenteren. Daarnaast is hij praktijkassistent communicatievaardigheden bij de vakgroep Onderwijskunde (UGent) en doceert hij bedrijfscommunicatie bij de opleiding Bedrijfsmanagement (Arteveldehogeschool Gent). Hij publiceerde verschillende boeken over presenteren, coacht sprekers voor o.a. de conferentie TedxGhent, en speelt improcomedy bij de Lunatics.